Αφήνοντας τον Εαυτό μας - του Benjamin Shield, Ph.D.

"Η ψυχή βρίσκεται εκεί που καίει η φωτιά του πάθους. Εκεί που βρίσκεται η πραγματική αγάπη. Η ψυχή επιθυμεί αυτήν τη βαθιά αγάπη, επιθυμεί τη σύνδεση μεταξύ μορφής και άμορφου, το συνδετικό κρίκο μεταξύ γης και θεϊκού".

Κάποιο απόγευμα, ένας άντρας που λεγόταν Χάρι πήγε για αναρρίχηση στο βουνό. Τα πράγματα πήγαιναν πολύ καλά μέχρι που, ξαφνικά, το μονοπάτι που περπατούσε κατέρρευσε, παρασύροντας μαζί του και τον Χάρι. Ωστόσο, εκείνος την τελευταία στιγμή κατάφερε να πιαστεί από ένα μικρό δεντράκι στην άκρη του βουνού. Προσπαθώντας απεγνωσμένα να σώσει τη ζωή του, φώναξε: "Βοήθεια! Βοήθεια! Είναι κανείς εκεί πάνω;"

Και τότε έγινε ένα θαύμα, τα σύννεφα χωρίστηκαν και μια αχτίδα φωτός έπεσε πάνω στον Χάρι που κρεμόταν από το δεντράκι. Μια φωνή - η φωνή του Θεού- μίλησε στο Χάρι και είπε: "Χάρι,θα σε σώσω. Είμαι καθετί καλό, καθετί αληθινό και καθετί που έχει νόημα. Άσε το χέρι σου, Χάρι. Θα σε σώσω Εγώ. Άσε το χέρι σου".

Ο Χάρι σκέφτηκε για λίγο και μετά, παίρνοντας την απόφασή του, κοίταξε προς την κορυφή του βουνού και φώναξε: "Υπάρχει κανένας άλλος εκεί πάνω;"

Πολύ συχνά πιάνουμε τον εαυτό μας να βρίσκεται στη θέση του Χάρι. Μήπως βρίσκουμε τρόπους να κρατιόμαστε όλο και πιο σφιχτά από πράγματα που ξέρουμε ότι δε θα μας στηρίξουν ή μαθαίνουμε να τα αφήνουμε και να μπαίνουμε στο βασίλειο της ψυχής;

Το να αφεθείς είναι μια από τις πιο δύσκολες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι. Πάντα το θεωρούσα ως ένα είδος μεταμόρφωσης - την αλλαγή από μια σφιχτή γροθιά σ' ένα ανοιχτό χέρι. Όταν τηρούμε μια στάση ανοιχτού χεριού απέναντι στη ζωή, μπορούμε να απελευθερωθούμε από τα εμπόδια που οι ίδιοι δημιουργούμε στον εαυτό μας και μας εμποδίζουν να ακολουθήσουμε το μονοπάτι μας. Αυτή η διαδικασία απαιτεί την προθυμία μας να αποβάλουμε την περσόνα μας - αυτά τα μη αυθεντικά στοιχεία στα οποία επιμένουμε θεωρώντας τα στοιχεία της ταυτότητας μας, ενώ έχουν πάψει πλέον να μας εξυπηρετούν. Όπως ακριβώς και ο Χάρι, ο καθένας μας βρίσκεται αντιμέτωπος με τέτοιου είδους επιλογές κάθε μέρα. Η απόφαση να αφεθούμε μας απελευθερώνει ώστε να ακολουθήσουμε το μονοπάτι της ψυχής.

Και όταν ξεκινήσουμε για το ταξίδι της ψυχής, τι κάνουμε μετά; Είναι η ψυχή μας ένα εύθραυστο κομμάτι τέχνης σε κάποιο ιερό δισκοπότηρο, που τώρα το διατηρούμε για ασφάλεια μέσα σε μια γυάλινη θήκη και συνεχίζουμε να το λατρεύουμε; Ή η ψυχή είναι ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο μας - ο τρόπος να βλέπουμε τα καλύτερα και πιο αυθεντικά στοιχεία όλων όσων συμβαίνουν στη ζωή μας και υπάρχουν γύρω μας;

Μπορούμε να βιώσουμε την ψυχή μας αφήνοντας πίσω καθετί οικείο και ασφαλές, με τη συνεχή ανανέωση και έκφραση της παρουσίας μας στον κόσμο και με την προσοχή που δίνουμε σε κάθε στιγμή της καθημερινής μας ζωής. Μετά η σχέση που έχουμε με την ψυχή μας γίνεται το μοντέλο για τη σχέση που έχουμε με τον κόσμο μας.

Το ταξίδι της ψυχής δεν έχει να κάνει με τη συσσώρευση όλο και πιο πολλής γνώσης. Είναι ένα ταξίδι για να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας όλες αυτές τις σημαντικές αλήθειες που ξέραμε από πάντα. Δεν είναι μια διαδικασία συγκέντρωσης πληροφοριών προκειμένου να φτάσουμε στο σημείο να πούμε "Επιτέλους τα κατάφερα!". Αντίθετα, το ταξίδι της ψυχής μας αποσκοπεί στην απελευθέρωση του εαυτού μας στο καινούργιο της στιγμής, στο συνεχές ξεκαθάρισμα σκέψεων και φόβων που μας εμποδίζουν την πρόσβαση στην ψυχή μας και ταυτόχρονα, την επαφή της ψυχής μας με μας. Και όπως είπε ο Ρόμπερτ Φρόστ: "Κάτι που μας κρατούσε πίσω, μας έκανε αδύναμους. Μέχρι που ανακαλύψαμε ότι ήταν ο εαυτός μας".

Μπορούμε να σκεφτούμε την ψυχή μας όπως ο Μιχαήλ Άγγελος τα αγάλματα. Πίστευε ότι το κάθε άγαλμα υπήρχε ολοκληρωμένο μέσα στο μάρμαρο. Εκείνος το μόνο που χρειαζόταν να κάνει ήταν να απομακρύνει κάθε κομμάτι του μαρμάρου που δεν ανήκε στο άγαλμα και έτσι να το φέρει στην επιφάνεια. Αυτή ακριβώς είναι η φύση της ψυχής - τέλεια, αλλά κρυμμένη. Το δικό μας μάρμαρο μπορεί να σκαλιστεί από την παθιασμένη επιθυμία μας να γνωρίσουμε την ψυχή μας καθώς και ό,τι μας περιορίζει.

Η βίωση της ψυχής μοιάζει με τη μαγεία που αισθάνεστε όταν ερωτεύεστε. Όταν είμαστε ερωτευμένοι, ο εγωισμός μας -αυτά τα αμυντικά τείχη που υψώνουμε γύρω μας για να κρατήσουμε τον εαυτό μας μακριά από τους άλλους- υποχωρεί. Είναι μια εποχή που η ψυχή μας τρέφεται. Θυμάστε τα συναισθήματα που πλημμυρίζουν την ψυχή μας όταν τραγουδάμε και χορεύουμε χωρίς συγκρατημό; Όταν παρακολουθούμε τη γέννηση ενός παιδιού; Όταν ακούμε το Άβε Μαρία του Σούμπερτ; Όταν χανόμαστε μέσα στα μάτια ενός αγαπημένου μας προσώπου; Πολύ συχνά αυτές τις ξεχωριστές στιγμές τις περιγράφουμε λέγοντας ότι "χάσαμε τον εαυτό μας". Σ΄αυτό το χάσιμο, βρίσκουμε στην πραγματικότητα τον εαυτό μας. Το να αφεθούμε αποτελεί τελικά την πόρτα για τη δημιουργία, για την ενεργοποίηση της ψυχής.

Στο ταξίδι αναζήτησης της ψυχής, είναι πολύ σημαντικό να κουβαλάμε μαζί μας δυο πράγματα: ταπεινότητα και άγνοια. Αυτό σημαίνει να είμαστε εντελώς παρόντες με ανοιχτή ψυχή και μυαλό. Αυτό το άνοιγμα δε σημαίνει απουσία σκέψης, αλλά απρόσκοπτη προσοχή στην παρούσα στιγμή. Και επιτυγχάνεται όχι με την προσπάθεια, αλλά με το να αφεθούμε - αφήνοντας πίσω την ανάγκη μας για έλεγχο και τις απόψεις μας σχετικά με το πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα. Όλες οι εμπειρίες, που εντείνουν την προσοχή μας στο παρόν, μας οδηγούν στο μονοπάτι της ψυχής. Όταν έχω αμφιβολία για το πώς να ξεκινήσω, προσπαθώ να δώσω στον εαυτό μου το χρόνο να καθαρίσει το μυαλό μου και ν' ανοίξει η καρδιά μου. Μερικές φορές μπορεί να εστιάσω την προσοχή μου στην αναπνοή μου - τη νιώθω να ταξιδεύει στα χέρια και τους ώμους μου και να φτάνει με την εισπνοή μέχρι το κεφάλι μου και μετά να κατεβαίνει με την εκπνοή μέχρι τα πόδια μου. Ή μπορεί να ξεχαστώ από αισθήματα αγάπης, ή να παρακολουθήσω το σκύλο μου, την Άνι, να παίζει με τους φίλους της.

Οι αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματα που συνδέονται μ' αυτές πολύ συχνά μας εμποδίζουν να βιώσουμε την πληρότητα. Καθώς αποτελούν τις αντίθετες πλευρές μιας ισορροπίας, όταν ανεβαίνει η αρνητική σκέψη, η ψυχή κατεβαίνει - το ίδιο ισχύει και για την νοημοσύνη, την ευρύτερη οπτική και σχεδόν κάθε πιθανότητα για να ζήσουμε αυθεντικά τις στιγμές της ζωής μας. Όταν ξεκινάω από αρνητικές σκέψεις, ειδικά όταν αυτές έχουν ως αντικείμενο τον εαυτό μου, έχω την τάση να αντιδρώ απέναντι στη ζωή και δεν μπορώ να ζήσω την παρούσα στιγμή γιατί με εμποδίζουν οι απογοητεύσεις του παρελθόντος ή η ανασφάλεια για το μέλλον. Αισθάνομαι σαν να έχω το ένα μου πόδι στο γκάζι  και το άλλο στο φρένο! Αυτή η διχογνωμία βασανίζει την ψυχή, το μυαλό και το σώμα μου. Όταν όμως αφήνομαι, όταν από τη σφιχτή γροθιά περνάω στο ανοιχτό χέρι, αισθάνομαι περισσότερη αγάπη, εξυπνάδα, ειρήνη, αλλά και πιο αφοσιωμένος στο παρόν.

Όταν παύουμε να επικρίνουμε τον εαυτό μας, δημιουργούμε μεγαλύτερη πρόσβαση στη σοφία του σώματος. Βιώνουμε μια καινούργια ηρεμία και μια μεγαλύτερη αγάπη για τον εαυτό μας και τους άλλους. Όταν βρισκόμαστε στο βασίλειο της ψυχής έχουμε μεγαλύτερη νοημοσύνη, αγάπη και βλέπουμε τα πράγματα με ευρύτερη οπτική. Σε αυτήν τη μη κριτική φάση, μπορούμε να ανακαλύψουμε καινούργια πρότυπα και απόψεις. Η ψυχή βρίσκεται εκεί που η αυτοεπίκριση μεταμορφώνεται σε συμπόνια για τον εαυτό μας, εκεί που θεραπεύονται οι πληγές που οι ίδιοι έχουμε δημιουργήσει. Όταν αντιμετωπίζουμε τον κόσμο με αρνητική διάθεση, είναι σαν να βλέπουμε τον κόσμο μέσα από μια κλειδαρότρυπα. Όταν βλέπουμε με τα μάτια της ψυχής, κάθε μέρα είναι σαν να βλέπουμε για πρώτη φορά το Γκράντ Κάνιον.

Το σώμα μας είναι ένα από τα πιο ιερά μέσα που έχουμε στη διάθεση μας για να βιώσουμε την ψυχή. Για πάρα πολλούς αιώνες, αρκετοί θεολόγοι μας έσπρωχναν να υπερβούμε το σώμα μας προκειμένου να επιτύχουμε υψηλότερη ψυχική συνειδητοποίηση. Το σώμα θεωρούνταν ως εμπόδιο για την εξέλιξη της ψυχής. Για μένα όμως το σώμα είναι σημαντικό στοιχείο για να έρθει κάποιος σε επαφή με την ψυχή του. Στον  Οδυσσέα, ο Τζέιμς Τζόις μιλάει για κάποιον άντρα "που ζούσε σε μικρή απόσταση από το σώμα του". Όταν αγνοούμε τη σοφία του σώματος μας δεν έχουμε πρόσβαση σε όλες τις πηγές μας και η αντίληψη μας για την ψυχή περιορίζεται σε μια εγκεφαλική εμπειρία. Σε κάτι τέτοιες στιγμές, κοιτάζω έναν ωραίο πίνακα και λέω στον εαυτό μου: "Αυτό είναι όμορφο", αντί να αισθάνομαι την ομορφιά του σε κάθε κύτταρο του σώματος μου. Έχουμε μπει στην εποχή που αρχίζει να γίνεται αποδεκτό αυτό που είπε πριν από πολλά χρόνια ο Γουίλιαμ Μπλέικ: "Το σώμα του ανθρώπου δεν είναι ξεχωριστό από την ψυχή, γιατί αυτό που ονομάζουμε σώμα είναι κομμάτι της ψυχής που γίνεται αισθητό από τις πέντε αισθήσεις μας, τα κύρια συστατικά της ψυχής".

Η δουλειά μου ως ψυχολόγου μου έχει εντείνει την πίστη ότι το σώμα είναι ένα χωνευτήρι μέσα στο οποίο οι σκέψεις, οι πράξεις και τα συναισθήματα μας μεταμορφώνονται σε ψυχή. Το σώμα μας συνεχίζει να μας καθοδηγεί καθώς προχωράμε στο μονοπάτι της ψυχής. Για παράδειγμα, όταν απομακρύνομαι από το δικό μου ψυχικό μονοπάτι, το σώμα μου με ειδοποιεί με έντονα σωματικά μηνύματα, όπως πονοκεφάλους, αρρώστια, ή κούραση. Είναι σαν φωνές που με προειδοποιούν ότι έχω βγεί από το δρόμο μου. Αν αγνοήσω αυτές τις φωνές, γίνονται όλο και πιο δυνατές και πιο επίμονες. Αυτή η απομάκρυνση από το ψυχικό μονοπάτι εμφανίζεται ως σωματική και συναισθηματική ασθένεια.

Η ψυχή βρίσκεται εκεί που καίει η φωτιά του πάθους. Εκεί που βρίσκεται η πραγματική αγάπη. Η ψυχή επιθυμεί αυτήν τη βαθιά αγάπη, επιθυμεί τη σύνδεση μεταξύ μορφής και άμορφου, το συνδετικό κρίκο μεταξύ γης και θεϊκού.

Μην ξεγελιέστε ότι είστε μόνοι στο ταξίδι σας. Δεν είστε. Ο δικός σας αγώνας είναι αγώνας όλων. Ο δικός σας πόνος είναι πόνος όλων. Η δική σας δύναμη είναι δύναμη όλων. Απλώς ο καθένας μας παίρνει διαφορετικό μονοπάτι στο συλλογικό μας ταξίδι προς τον ίδιο προορισμό.

Δεν πιστεύω ότι κάποια τεχνική μυστική γνώση, ή μυστικιστική πρακτική για την ανακάλυψη της ψυχής είναι πιο αποτελεσματική από το να αφεθείτε. Όταν εστιάζουμε τη δύναμη της προσοχής μας στο παρόν, όλη μας η ψυχή βρίσκεται σε επαφή μαζί μας κάθε στιγμή.

Θυμηθείτε ότι η ψυχή δεν είναι ένας προορισμός αλλά ένα ταξίδι. Το ταξίδι της ψυχής μάς στέλνει σε φλεγόμενα αστέρια πέρα από το σκοτάδι και τους παγωμένους πλανήτες. Αυτό το ταξίδι μάς οδηγεί πέρα από τη γνώση και την άγνοια, την ανακάλυψη και την κατάκτηση, μας οδηγεί στο να αφεθούμε. Και το σημαντικότερο, μας οδηγεί πάλι στον αληθινό εαυτό μας.

ΠΗΓΗ: Richard Carlson/Benjamin Shield -ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ- Δοκίμιο

Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα Αθήνα 2000